დავით გურამიშვილი 19 წლისაც არ იყო, სამშობლოს რომ მოაშორეს. ამის შემდეგ მოსკოვსა თუ მირგოროდში, ცივი მზით გაყინული, საქართველოში დაბრუნებისა და აქაურობით გულის გათბობის ნატვრით გარდაიცვალა. აღარ დასცილდა, თუ ბედმა აღარ ინება, რომ კვლავ ჩაესუნთქა მშობლიური ჰაერი და იმ მიწის გემო ეგრძნო, რომლისგანაც “მოზილეს”. ვერ ვიტყვით, ხანმოკლე სიცოცხლე ჰქონდაო, მაგრამ უკანასკნელ ამოსუნთქვამდე მშობლიური ქვეყნის უბედურებას დასტიროდა, როგორც გულმდუღარე ჭირისუფალი. გვაოცებს, ისეთი რა დაიმახსოვრა, შვიდი ათეული წელი მოუშორებლად რომ “კბენდა” და ღია ჭრილობად ჩასჭედვოდა გულში, იარამ პირი რით ვერ შეიკრა. თუმცა, საკმარისია, ერთხელ მაინც წარმოვიდგინოთ, 18-19 წლის ბიჭების გვამებს როგორ ხრავს მელა-ტურა, როგორ ყარს ქვეყანა ამ დაუმარხავ გვამთაგან, ოსმალები როგორ დაატარებენ გოდრებით ქართველ ქალ-ვაჟთა მოჭრილ თავებს. თანაც არა თუ ამირანი, დედაბერიც კი არსად ჩანს, თუნდ ერთი თავგანწირული მამულიშვილი მიწას რომ მიაბაროს... ერთხელ მაინც წარმოვიდგინოთ ის, რაც პოეტს ასე მტკივნეულად ახსოვდა და ვირწმუნებთ, რომ შეუძლებელია, ნორმალურ ადამიანს ეს დაავიწყდეს. მაშინ მთელი სიგრძე-სიგანით შევიგრძნობთ უბედური ქართველი პოეტის მოთქმას:

“მეტად მწარედ გული მტკივა, მაჟრჟოლებს და ტანში მზარავს...

ვაი იმ დღისა დამსწრესა, აწ სათქმწლადაც ძნელია”...

იმდენად წრფელია პოეტის კაეშანი, რომ ჩვენც მასთან ერთად შევუდგებით უბედურების მიზეზთა ძიებას, ჩვენც მოვინდომებთ გამოსავლის პოვნას და თვალს ზეცას მივაპყრობთ უკეთესი მომავლის იმედით (ამ იმედით ცოცხლობენ ერებიცა და ადამიანებიც). თუმც, საქართველოს ბედის ბორბალი, სამწუხაროდ, მხოლოდ უკუღმა ტრიალებდა.

სამშობლო “დავითიანის” უმთავრესი ლირიკული გმირია, დავითის სიხარული თუ მწუხარება, ამქვეყნიური თუ  იმქვეყნიური ხვედრიც მისი მამულის ყიფაზეა დამოკიდებული. ვფიქრობთ, პოეტადაც იგი ქვეყნის მძიმე მდგომარეობაზე დარდმა და მამულიშვილური ვალის მოხდის სურვილმა აქცია.

დავით გურამიშვილის მრწამსისა და ნააზრევის წარმოსაჩენად რამდენიმე სტროფის ანალიზი აუცილებლად მიგვაჩნია.

ა)     რჯულთა გამრყვნელნო...

პროვიდენციალისტი დავით გურამიშვილი მიიჩნევს, რომ საქართველოში დატრიალებული უბედურების თავიდათავი ქართველთა სარწმუნოებრივი მოშლილობა, მოსახლეობის ნაწილის მიერ ისლამის მიღება (“იქმეს მამადის ქოლანი”) და ჭეშმარიტების გზიდან გადაცდენა იყო, რამაც მოსახლეობის სულიერი დეგრადაცია გამოიწვია:

„შეიქნა დიდი მტერობა, თქმა ერთმანეთის ძვირისა,

ამპარტავნობა და შური, ურცხვად გატეხა პირისა;

ავაზაკობა, ქურდობა, გზებზე დასხდომა მზირისა,

ტყვეობა, მოკვლა, ტაცება _ ქვრივთა, ობოლთა, მწირისა“.

დავითის თანამემამულეთა სიტყვა და საქმე ერთმანეთისგან დიდად განსხვავდებოდა, თვალთმაქცნი და ორგულნი გახდნენ, რწმენით ნაქადაგებს მხოლოდ ენით, სხვათა გასაგონად იმეორებდნენ, გული კი ცოდვით დასჭაობებოდათ:

“ბაგით პატივ-სცეს, აჩვენეს გული მტყუვარი ზაკვისა

უარყვეს მცნება უფლისა, ისმინეს თქმა ეშმაკისა...”

ზუსტად ისეთნი გახდნენ, “ფსალმუნში” რომ ამოვიკითხავთ:

და შეიყუარეს იგი პირითა მათითა და ენითა მათითა ეცრუვნეს მას. ხოლო გულნი მათნი არა წრფელ იყვნეს მისა მიმართ, არცა ერწმუნნეს აღთქუმასა მისსა” (ფს. 77,  36-37).

პოეტის თქმით, მისმა თანამემამულეებმა “გარყვნეს ძველი და ახალი სჯული (ძველი და ახალი აღთქმა) _ ამით უარყვეს ქრისტიანობის საფუძველი და უფალთან შეორგულებულებმა დაიმსახურეს საფუძვლიანად, ძირ-ფესვიანად “მოსპოლვა”. ღმერთმა, რწმენის უარმყოფლებს ხელი ააღო (გადახადა საფარველი) და როდესაც “ცოდვა მათი უმეტესად ესმა, მოეხსენა”, მოსპო ქვეყანა აღმოსავლეთიდან თუ სამხრეთიდან შემოსეული მტრის თარეშით (“აღმოსავლით მტერი აღძრა, მოუწოდა კვლავ სამხრეთსა”):

„მან ბრძენთა ბრძენმან რა ეს სცნა, ბრძანა აღება ხელისა,

რისხვით გაშვება მის თემთა, გარდახდა საფარველისა.

მიუგო: რჯულთა გამრყვნელნო ახალისა და ძველისა!

თქვენცა იხილოთ ამიერ მოსპოლვა საფუძველისა!“

უფლის ურჩ ერს თავს დაატყდა ისეთივე რისხვა, როგორიც გადაგვარებულ და გაურჩებულ ისრაელს:

“დასხეს მძორები მონათა შენთაი საჭმლად მფრინველთა ცისათა და ხორცნი წმიდათა შენთანი - მხეცთა ქუეყანისათა. დასთხიეს სისხლი მათი, ვითარცა წყალი გარემოს იერუსალემსა, და არავინ იყო მფლველ მათდა” (ფს. 78, 2-3).

პოეტს ისღა დარჩენია, ამოიკვნესოს:

“ღმერთმან მტერსა მოუვლინოს, რაც ქართლს უყვეს, ან კახეთსა!” და ამ ტკივილით სავსე სიტყვებით კიდევ ერთხელ სცადოს ეშმასგან შეცდენილ თანამემამულეთა სწორ გზაზე დაყენება.

ბ) “იფქლი ღვარძლად გარდაიქცა”

XVIII საუკუნის საქართველოს მდგომარეობის ასახვისას უმნიშვნელოვანესად მიგვაჩნია სტროფი:

“ქართლის ჭირსა ვერვინ მოსთვლის, თუ არ ბრძენი, ენა-მჭევრი!

იფქლი ღვარძლად გარდაიქცა, ზედ მობრუნდა ცეცხლის კევრი.

ერთმან მტერმან ათს მათსა სცის, ორმან წარიქცივის ბევრი,

მცირედ დარჩა ცოდვისაგან კაცი ღვთისგან შენაწევრი”.

დავით გურამიშვილი ეყრდნობა “სახარებისეულ” “იფქლისა და ღვარძლის” იგავს (მათე 13, 24-30), რომლის მიხედვითაც იფქლს (ანუ პატიოსან კაცს) და ღვარძლს (ანუ ცოდვილს, დაცემულს) შესაბამისად ეპყრობა უფალი. იფქლს საუნჯის საცავში ინახავს, ხოლო ღვარძლს ცეცხლის `სახუმილი~ მოელის, რადგან `თესლნი იგი კეთილნი ესე არიან ძენი სასუფევლისანი და ღვარძლნი იგი არიან ძენი უკეთურისანი~ (მათე 13, 38). “ღვარძლს “შესთხინენ იგინი სახუმილსა მას ცეცხლისასა” (მათე 13, 42).

დავითი განსხვავებასაც გვიჩვენებს. თუ “სახარებაში” მკამდე ერთუთისაგან განირჩეოდა ხორბალი და ღვარძლი, საქართველოში იფქლი ღვარძლად გადაიქცა, ვერ შეინარჩუნა თავისი რჩეულობა და “სასუფევლის ძეობის” პატივი, გახდა “ძე უკეთურისა”. პოეტი ამას კეთილის გაბოროტებად, ეშმას მიერ სიკეთის ბოროტებად გარდაქმნად მიიჩნევს (“განაბოროტა კეთილი”). ღვარძლი ისედაც ღვარძლი იყო, მთელი ქართლ-კახეთი გაღვარძლდა.

იგავში უფალი მუშაკებს ხელით ააღებინებს ხორბლის მოსავალს, ანუ ანგელოზებს მიაბარებს მართალთა სულებს, ცოდვილებს კი ცეცხლით გაანადგურებს. საქართველოში “ხორბლის გამოსარჩევად” მკამდე ლოდინი აღარ იყო საჭირო.  ქართველნი უკეთურნი გამხდარიყვნენ, ერთიანად დასაწველი გახდა “ღვარძლით სავსე აგარაკი” და სასჯელსაც ვერ ასცდნენ, უფალმა ცეცხლის კევრი დაატრიალა, ძირფესვიანად მოსპო სიბილწე.

ასე რომ, პოეტი ქვეყნის უმძიმესი ყოფის მიზეზად უფლის რისხვას მიიჩნევს. ღმერთი კი, მისი რწმენით, იმის გამო განურისხდა ქვეყანას, რომ ღირსეული და უფლისთვის სათნო კაცი იმდროინდელ ქართველთა შორის აღარ იპოვებოდა. იფქლი – ანუ პატიოსანი “თესლი”, “ღვარძლად”, ანუ ეშმაკეულ, დაცემულ, საჯოჯოხეთოდ განწირულ ბრბოდ გადაიქცა. (“მცირედ დარჩა ცოდვისაგან კაცი, ღვთისგან შენაწევრი”). მაცხოვარმაც დასაჯა ცოდვათა სიმრავლისაგან გაღვარძლებული ქვეყანა”:

`კაცი ღვთისაგან შენაწევრი~ სასუფევლის ძეობის პატივის შემნარჩუნებელია, ხოლო დაცემული კი _ `ძე უკეთურისა~. მათზე ვრცელდება ცნობილი პრინციპი `თვალი თვალისა წილ...~ ეშმაკეულებს მუსრს ავლებს უფალი.

ლოთის უხსნიდა უფლის ანგელოზი, რომ სწორედ მართალთა სულებზეა დამოკიდებული ქვეყნის კეთილდღეობა. გომორიც მანამ იდგა, ვიდრე მართალი ლოთი _ უკანასკნელი “ხორბალი” იქ ცხოვრობდა. ხოლო, როცა იგი გამოიყვანა ანგელოზმა მშობლიური ქალაქიდან, “უიფქლოდ” დარჩენილი გომორი მეყსეულად განადგურდა. ლოთის ცოლიც, რომელიც გადარჩენის ღირსი არ იყო, სხვა თანამოქალაქეების მსგავსად, მარილის გროვად იქცა.

ოლამის მიხედვით, არა მხოლოდ თანამედროვეებზე, არამედ მთელ შთამომავლობაზე ვრცელდება წინაპრის ცოდვაცა და მადლიც. ამ მხრივ საგულისხმოა ქართული ანდაზა: “პაპის ნაჭამმა ტყემალმა შვილიშვილს კბილი მოსჭრაო”. ამიტომ უნდა გააჩნდეს ადამიანს ცოდვის შიში და პასუხისმგებლობის გრძნობა უფლისა თუ კაცთა წინაშე, რომ არც თვითონ დაისაჯოს და არც შთამომავლობას გაუმწაროს ყოფა მრჩობლი ცოდვით...

გ) ძმის სისხლის გამოცხობა

დავით გურამიშვილი ამბობს:

“ვინც რომ ისე უკუღმართად, მრუდათ ხნას და თესოს, ფარცხოს,

ის მე პურსა ნუღარ მაჭმევს, რაც იმ ფქვილით გამოაცხოს.

ვინც ძმის სისხლი გამოიცხოს, ან თვით ძმასა გამოაცხოს,

მისი სული სატანამა, თუ არ კუპრში, რაში გარცხოს?” (“საწყაულის მოწყვა ღვთისაგან”).

სიტყვა “გამოცხობა”, როგორც ომონიმი (პურის გამოცხობა და წაცხება, წასმა) ზუსტად შეესატყვისება ამ სტროფის მიზანსა თუ სათქმელსაც და დავითის წერის ორმაგ, ქვეტექსტსურ ბუნებასაც.

სტროფში ასახულია ორი ტიპის ცოდვილი: “მრუდად მთესველ-მფარცხველი” და “ძმის სისხლის გამომცხობელი”. ორივე მხრიდან იგულისხმება ძმის მოძულე, მისთვის საქმის გამფუჭებელი ძმა. ქართლელთა და კახელთა დაპირისპირებას განაზოგადებს პოეტი და მათ კაენური ცოდვის დამდებებად მიიჩნევს, რადგან ერთმანეთს საქმეშიც ხელს უშლიდნენ და ებრძოდნენ კიდეც, ანუ მეტაფორულად “უკუღმართად ხნავდნენ და ფარცხავდნენ”, თანაც სახრესაც არ აკლებდნენ თანამემამულეს:

“კახელების აღმა ხნული ქართველებმა დაღმა ფარცხეს,

უწინდელი გათხუნვილი დარჩა კაბდო, აღარ გარცხეს;

ძმამ ძმას სახრე გარდუჭირა, მტერთ კობალი თავში დასცხეს,

ორნივ ერთად შეხრინკულნი დასცეს ქვეყნად, დაანარცხეს!”

ბიბლიის მიხედვით, კაენი მიწათმოქმედი იყო და უფალს მსხვერპლს სწირავდა “ნაყოფთაგან ქვეყანისათა”. “ძველ აღთქმაში” მსხვერპლის ორი სახეა: სისხლიანი და უსისხლო. უსისხლო მსხვერპლის ყველაზე ცნობილი სახე გამომცხვარი პურია, რაც უპრიანია მიწათმოქმედ კაენისთვის (ხოლო სისხლიანი _ ბატკანი, რომლის შეწირვაც მოსალოდნელი იყო მწყემს აბელისგან).

კაენი, როგორც ცოდვილი მიწათმოქმედი, “მრუდად მთესველ-მფარცხველთა” პირველსახეა. ამ გზით მიღებული პური ძმის სისხლითაა გამომცხვარი, მასში აბელის სისხლი და კაენის ბოროტება ურევია. კაენს შესაწირავი პური “გაუსისხლიანდა” ძმის სისხლის ტვირთევით, ჩვენი აზრით, ამიტომაც გამოიყენა პოეტმა არაჩვეულებრივი ომონიმი “გამოაცხოს” მაჯამურ რითმად და მიგვანიშნა, რომ ძმის სისხლის დაღვრა იგივეა, რაც მისი სისხლით პურის გამოცხობა, ან მის სისხლში ამოსვრა, მისი სისხლის მოცხობა ხელსა თუ სამოსზე.

გურამიშვილი არ აპირებს “ამ ფქვილით გამომცხვარი” პურის ჭამას არ სურს კაენს დაემსგავსოს. ამას კიდევ ერთი სტრიქონით გვაგულისხმებინებს: “თუ გავმტყუნდე ამაზედ, მე შენ შვიდეულად გიზღო”, რომელშიც “შვიდეული”, “შვიდგზისობა” ისევ კაენს უნდა უკავშირდებოდეს. “შესაქმე” გადმოგვცემს: “არა ეგრეთ ყველმან მომკლველმან კაინისმან შვიდნი შურისძიებანი დახსნეს (დაბ. 4, 15) და “შვიდგზის შური ძიებულ არს კაინისაგან, ხოლო ლამექისაგან _ სამეოცდაათ შვიდგზის (დაბ. 4, 24). ეს უკანასკნელი ფრაზა “ახალ აღთქმაშიც” აისახა. უფალმა პეტრეს კითხვაზე, ძმას შვიდგზის მივუტევოო, უპასუხა:

“არა გეტყვი შენ, ვიდრე შვიდ-გზისამდე, არამედ ვიდრე სამეოცდაათ შვიდგზის” (მათე 18, 22). ამით აშკარავდება, რომ დ. გურამიშვილის წარმოდგენით, შვიდჯერ ზღვევა და მიტევება კაენსა და მის ცოდვას მიემართება, ამიტომაც უკავშირებს იგი ძმის სისხლის გამოცხობასა და შვიდეულად ზღვას, ლამექსა და სხვებს კი სამოცდაჩვიდმეტგზის უნდა მიეტევოს.

სტროფის სათქმელი საბოლოოდ ასე ჩამოყალიბდება: ვინც უკუღმართად თესავს და ფარცხავს, შემდეგ ამ ცოდვის გზით მოპოვებულ პურს მიირთმევს, კაენია და კუპრში მოელის “სულის გარცხვა”. დავითის სურვილია, თავადაც განერიდოს კაენური ბოროტების გზას, უფალს დაუახლოვდეს  და ყოველი კეთილმორწმუნე ქრისტიანიც აიყოლიოს.

საქართველო მართლაც სავსე იყო კაენებით, ქართლ-კახეთი ორ მამალს დამსგავსებოდა, ძმა ძმას სახრეს ხელაუკანკალებლად ურტყამდა, ორივენი კი საქართლო-საკახურო “საკვეხურო” შენობას ანგრევდნენ, მტერს უხმობდნენ ძმის წინააღმდეგ საბრძოლველად. ეს ყოველივე პურის ძმის სისხლით გამოცხობას ჰგავდა და მეტად სტკენდა გულს ყველას, ვისაც ჯერ კიდევ შერჩენოდა სიწმინდის მარცვალი.

პოეტის დასკვნაც გულმტკივნეული მამაულიშვილის ნათქვამია, რომელსაც კარგად ესმის, რომ საქართველოს განადგურების მიზეზი კაენური ცოდვაა:

“უკუღმართად ხვნა და ფარცხვამ ეს ნაყოფი გამოიღო:

მოგვითხარა ქართლ-კახეთი, ძირ-ფესვიან ამოიღო!”

დ) ზე სამკვიდროს მფარცხველნი

ქართველთა დაცემა-გადაგვარების ასახვის თვალსაზრისით  ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი სტროფია:

“ამას ვსწყინობ: ავნი ავსა თვით იქმენ და სხვას კი სძრახვენ;

ბაძით მორცხვიც გაურცხვდების, უსირცხვილოს თუ არ არცხვენ.

ვინ დაჰფარავს მათ ნათესსა, თვით უმიწოდ ქვიშას ფარცხვენ,

ქვე საწუთროს ქვიტკირსა ზდგმენ, ზე სამკვიდროს ფიჩხით ფაცხვენ” (“საწყაულის მორწყვა ღვთისაგან”).

პოეტის რწმენით, მის ცოდვილ თანამემამულეთ რამდენიმე სახის ბრალი ედებათ: ავნი არიან, ანუ სულიერ-ზნეობრივად ბოროტნი; ავს იქმან, ანუ ბოროტად საქმიანობენ; სხვებს სძრახავენ. თავის ცოდვებს კი ვერც ხედავენ და ვერც აღიქვამენ, ყოველგვარი უხამსობის სხვათათვის გადაბრალება შეუძლიათ. “სახარება” გვასწავლის ამგვარ კაცთა განწირულობას, საკუთარ თვალში დირეს რომ ვერ ხედავენ, ძმის თვალში ბეწვი კი დირედ ეჩვენებათ (იხ. მათე 7, 3; ლუკა 6, 41).

ამ უბადრუკთ ცხოვრების წესს არავინ მოუწონებს, არც მათი ბოროტება დაიმალება, რადგან ვინც რას თესავს, იმასვე მოიმკის, მათი ნათესიც, ცხადია, არ დაიმალება.

ამგვარი ცხოვრების საბოლოო შედეგი სტროფის ბოლო სტრიქონშია გადმოცემული. ეს ტაეპი ანტონიმებითაა აგებული. პოეტი ერთურთს უპირისპირებს ანტონიმთა სამ წყვილს:

1.   “ქვე”-სა და “ზე”-ს, ანუ მიწასა და ზეცას, ქვე-სკნელსა (ანუ ჯოჯოხეთს) და ზე-სკნელს (ანუ სამოთხეს);

2.  საწუთროს, წარმავალს, წამიერს, ადამიანის დროებით თავშსესაფარს და სამკვიდროს, ანუ სასუფეველს, მარადისობას, ადამიანის მუდმივ სამყოფელს;

3.  ჩაქვითკირებას, გამყარებას, გაძლიერებას, დაფუძნებას, ერთი მხრივ, და გაფარცხვას, წაშლას, ამოძრიკვას, უსაყრდენობას, მეორე მხრივ.

ამ სტროფის სათქმელი ასე ჩამოყალიბდება, რომ იუდას მსგავსი, სატანის კლანჭებში მოქცეული ადამიანები სიავის სათესად მოდიან ამქვეყნად. სხვასაც უბიძგებენ ცუდი საქციელისკენ, მორცხვს აურცხვებენ თავად უსირცხვილოები. ისე მოქმედებენ, რომ ეშმაკს ასიამოვნონ. ანუ, მთელ თავის ძალას, სულიერსა თუ ფიზიკურ ენერგიას მიწიერი პრობლემების მოგვარებას ახმარენ, ისეთი მონდომებით, ისე მტკიცედ საქმიანობენ, თითქოს აქვიტკირებენ საკუთარ ნამოქმედარს. ზესთასოფელზე საფიქრალ-საზრუნველად აღარ სცალიათ. ზრუნვას ვინ დაეძებს, აღარც ახსენდებათ იმ ქვეყნის არსებობა. ასეთი ადამიანები საკუთარ ტვინსა თუ ცხოვრების წესს არა მხოლოდ განწმენდენ ზეციური სამყაროსაგან, არამედ ფიჩხით დაიფარცხავენ გონებას, რომ ხსოვნის ან ფიქრის წამიერი გაელვების კვალიც კი აღარ დაიტოვონ, მხოლოდ საკუთარ ჯამსა და მიწას ჩასცქერდნენ მთელი სიცოცხლის განმავლობში, ამიტომ მათთვის და მათ მიერვე წაიშლება ის გზა, რომელიც სასუფევლისკენ მიდის. თვით უფალია “გზა”, მან უნდა გვიჩვენოს ჭეშმარიტი სავალი ზეციური სამკვიდროსაკენ. ვისაც “დაეფარცხება” ზეცის, უფლისკენ სავალი გზა, “ქვე საწუთროს” სიყვარულის გამო ჯოჯოხეთი შთანთქავს. ეს ბედი კაცსაც ელის და ერსაც.

პოეტი საგანგებოდ იყენებს “ფიჩხთან” დაკავშირებულ პარონიმულ ზმნებს “ფარცხვენ, ფაცხვენ” არა მხოლოდ რითმის გამართულობისა და ლექსის კეთილხმოვანებისთვის, არამედ იმის გადმოსაცემად, თუ რაოდენ არასწორად ცხოვრობენ ადამიანები, რამდენად ცუდად ეპყრობიან საკუთარ სულსა და გონებას. “ფიჩხით გონებადაფარცხულნი” ამქვეყნად სრასასახლეებს იშენებენ, ზეცაში კი _ ფიჩხით შეხანხლულ ფაცხებს, ქარის პატარა წამობერვაზეც რომ გაიფანტება, მის გამკეთებელს კი ღმრთისთვის საჩვენებელი აღარაფერი ექნება, ხუთი უგუნური ქალწულივით ლამპარი ჩაუქრება და უფალი-სიძე “არ გაუღებს ქორწილის კარს”.

ადამიანთა დიდი უმრავლესობა მიწის, ქვესკნელისა და სატანისაა, მხოლოდ იშვიათი ახერხებს, ზეცისკენ ლტოლვით გალიოს თავისი სიცოცხლე. მეტად ფართოა ჯოჯოხეთის ხახა და _ “იწრო ბჭე სამოთხისა”. სამწუხაროდ, დ. გურამიშვილის თანამერდოვეთა უმრავლესობა ეშმაკეული იყო. თავისი ცხოვრების წესით, უგუნური ქმედებითა და ღვთისაგან განდგომით თითოეული ცალ-ცალკე, თუ მთელი ქართველობა იმსახურებდა საუფლო სასჯელს.

ე) ბრმა წინამძღოლი ბრმათა

დ. გურამიშვილი თავისი დროის ქართველთა ყოფას ასე ახასიათებს:

“განაბოროტა კეთილი, შურმან აუბა თვალები,

წინა აუძღვა ბრმა ბრმათა, არივა გზა და კვალები”.

ამით იგი შურს მიიჩნევს იმ არეულობისა და დაბნეულობის მიზეზად, რომელიც შეიმჩნეოდა ჩვენს თანამემამულეთა შორის. შური ხომ აბრმავებს ადამიანებს და ათასგვარ უბედურებას იწვევს. “სახარება” გვაუწყებს ბრმა წინამძღოლის ხელში აღმოჩენილი საზოგადოებისა თუ მთელი ერის ბედს:

“ბრმანი არიან და წინამძღვარნი ბრმათანი, ხოლო ბრმაი ბრმასა თუ წინაუძღვინ, ორნივე მთხრებლსა შთაცვივიან” (მათე 15, 14). ლუკა მახარებელი კი ასეთ შემთხვევაში ჯურღმულში ჩაცვენას წინასწარმეტყველებს (იხ. ლუკა 6, 39). ამგვარად, სულიერად თუ ფიზიკურად დაბრმავებულ ქართველთ “მთხრებლი” ელოდათ: უფსკრული _ დედამიწაზე და ჯოჯოხეთი _ იმქვეყნად. დავითი ამის ახსნას ცდილობდა თანამემამულეთათვის, თავადაც ერთი იმათგანი, მათსავით გზადაბნეული. თუმცა ესმოდა, რომ ბრმა წინამძღოლისათვის მიყოლა “უმხროდ გაფრენაა”, ისევ ბრმის შესაფერისი ქმედებაა და ასეთი თვალაუხელელი, გონებადაუყოლებელი მოქმედება ხნარცვისთვის გასწირავს კაცს. ერთხელ თავდახსნილს კვლავ ცოდვის ჯურღმულში დააბრუნებს. ამიტომ ამბობს პოეტი:

“ავად მომიხდა უმხროდა გაფრენა, ქმნა ნავარდისა,

სად ამოსული ხნარცვითა კიდევ მეორედ ვარდისა...”

და... ბრმის წინამძღოლობით მავალი, შურით თვალაბმული, უმხროდ გაფრენის მსურველი საქართველო ცოდვის ხნარცვიდან ამოსავალს ვერ პოულობდა, საკუთარი უგუნურებით დაბეჩავებულიყო.

ეს ტკივილი გადმოცემულია თავში “მეფის ვახტანგის ამიერ სოფლით მიცვლა” და გვიჩვენებს პოეტის დამოკიდებულებას იმდროინდელ ქართველობასა და მათ მეთაურთა პილიტიკასთან, რომლებიც, მართლაც, იყვნენ ბრმების წინამძღოლობით მავალი ბრმები.

ვ) აღმწონელი და მარილი

“დავით გურამიშვილის ლეკთაგან დატყვევებაში” პოეტი წერს:

“ქართველთ მადლს ცოდვამ დასძლია, რა აღმწონელმან აწონა;

 წუნებულ იქმნენ ღვაწლითა, თავი ვეღარვინ აწონა;

 მის გამო მტერთა მათზედა დანაცემინა ა წონა,

 აღარ სცა მტვერი მარილი, არც ლუკმა პური აწონა”.

ამ სტროფში ყურადღებას იპყრობს მარილისა და აღმწონელის სიმბოლოები.

“აღმწონელი” (საბას მიხედვით, “აღწონის მოქმედი”), ფოლკლორული წარმოდგენით, უფალია, რომელიც ცოდვა-მადლს წონის, რათა სულს სამუდამო სამკვიდრებლი მიწიერ საქმეთა შესაბამისად მიუზღოს.

“მარილი” ახალ აღთქმაში იმ მადლს განასახიერებს, რომლის გარეშეც ფერი და გემო მოაკლდება წუთისოფელს. უფალი ეუბნებოდა მოციქულებს:

“_ თქუენ ხართ მარილნი ქუეყანისანი. უკუეთუ მარილი იგი განქარდეს, რაითამე დაიმარილოს?” (მათე 5, 13; ლუკა 14, 34).

დ. გურამიშვილის ნააზრევის მიხედვით, უფალი ისევე აწონის ერის ღირსება-ნაკლოვანებას, როგორც კონკრეტული პიროვნებისას. ქვეყანას მიწიერ თუ ზეციურ ხვედრს ამის მიხედვით დაუდგენს. საქართველო ცოდვით დაცემული და შებილწული იყო. უფლის მოსაწონი აღარავინ დარჩა, ამიტომ მტერს საუფლო დაბრკოლება აღარ დახვდა და ქვეყანა განადგურდა.

პოეტის რწმენით, საქართველოს მარილი აკლდა _ წმ. ადამიანები აღარ არსებობდნენ, რომლებიც “გემოს მისცემდნენ” აქაურობას უფლის თვალში, ანუ აღამაღლებდნენ ქვეყანას. ერთი “მტვერი”, ანუ ერთი ნამცეცი, მარილიც კი აღარ არსებობდა. ამიტომ “ქართული ლუკმა პური”, _ ანუ ქართველთა მხარე აღარ მოსწონდა უფალს.

მარილის მოკლებისას სიმყრალე წალეკავს ყოველივეს. ასე მოხდა საქართველოშიც _ ცოდვათა სიმყრალისაგან აყროლდა აქაურობა (როგორც პირდაპირი, ასევე გადატანითი მნიშვნელობით), სისხლი ღვარად მიდიოდა, ქვეყანა ქართველთა დაუმარხავი, გახრწნილი გვამებით დაიფარა. პოეტი დარწმუნებულია, რომ ეს შემაძრწუნებელი სურათი ცოდვათა მომრავლებამ გამოიწვია, ამიტომაც წერს თავზარდაცემული:

“ჩვენმა სისხლმან ნაღვარმან ხევნები სულ ამოლამა,

სუნით მოიცვა მთა-ბარი ჩვენის მკვდრის მძორთა ყროლამა!”

საქართველო “მარილს” სასოებით ელოდა, ერის რჩეულმა შვილებმა მისი აუცილებლობა კარგად უწყოდნენ, მაგრამ ვაი, რომ არავინ ჩანდა ამ მისიის მტვირთველი, “აღარვინ დარჩა ფარსაგი პატრონად, ქვეყნის მამლადა”.

საბოლოოდ, პოეტის სათქმელი ამგვარად ჩამოყალიბდება:

ქართველთა ცოდვებს საზღვარი აღარ ჰქონდა, ვერც წინამძღოლებმა ივარგეს. ერთიანად “გაღვარძლდა ქვეყანა”, ამიტომ “ყარდა” იგი უფლის თვალში და მანაც სასტიკი, თუმცა დამსახურებული “საწყაული” მოუვლინა ერს.

პოეტის თვალსაზრისით, თუ ქვეყანა არ შეუდგება უფლისმიერ გზას (როგორც ყოფითი, ისე სულიერი მნიშვნელობით), ღვთის რისხვას ვერ აიცილებს, კიდევ მეტი უბედურება და უფრო დიდი სასჯელი მოელის.